Een zonnige septemberdag. Op de akker staan de bieten in het gelid. Rij na rij, het veld
mooi volgroeid. Voor het laatst loopt de teler door het gewas. Morgen zal hij de eerste
hectares oogsten. De grond knerpt onder zijn schoenen. Boven de zwarte aarde steken de
koppen van de bieten bleek af. De teler trekt er een uit de grond.
Deze ene biet kan van alles worden. De teler laat de penwortel door zijn vingers gaan.
Deze punt wordt straks groene energie. Hij controleert het blad. Nu nog een
groenbemester, straks grondstof voor plantaardig eiwit dat geschikt is in
vleesvervangers of dat de plaats kan innemen van eiwit uit kippeneieren. De teler houdt
de biet in zijn handen. Hij weegt, hij draait. Hij voelt … taart, papier, shampoo,
vaatwasblokjes, kleding. Met deze biet houdt hij een kilo potentie in handen.
En deze biet gaat helemaal op; tot de laatste druppel en vezel zal hij benut worden.
Afval is er eigenlijk niet.
Zoals die biet op een zonnige septemberdag is dit boek. Je hebt het uit de grond
getrokken, houdt het in handen en ziet hoe het bol staat van mogelijkheden. Dit boek
vertelt het verhaal van de veelzijdige biet.
Dit is het boek van de biet. Beta vulgaris subsp. vulgaris var. Altissima. Ook wel bekend als suikerbiet. Maar simpelweg biet is beter. Want suiker is maar een deel van wat de biet biedt. Hij zou ook vezelbiet kunnen heten. Of pectinebiet. De biet is een veelzijdige bron van stoffen voor voedingsmiddelen en non-food. Van gebak tot marinades, van textiel tot cosmetica, van antivriesmiddel in coronavaccins tot vervanger van microplastics. Veel van wat ons omringt, wordt met bestanddelen uit bieten gemaakt of kan ervan gemaakt worden. De potentie van de biet is enorm. Dit boek geeft je een idee van wat er nu en in de toekomst gemaakt kan worden met componenten van de suikerbiet. 135 producten die we dagelijks om ons heen zien of proeven. Laat je verbazen en inspireren.
Om suiker uit suikerbieten te winnen, gaan ze – in dunne reepjes gesneden – naar de broeitroggen. Daar weken de reepjes in warm water. Volgende stap is de diffusietoren, waar de suiker daadwerkelijk uit de bietenreepjes gehaald wordt. Het snijdsel wordt geperst tot perspulp en dit is geschikt als veevoer.
Grofweg bindt een hectare suikerbieten ongeveer evenveel CO₂ als tien auto’s per jaar uitstoten. Suikerbieten benutten deze CO₂ voor de suikerproductie. Bij dit assimilatieproces maken de planten zuurstof. Een hectare suikerbieten levert meer zuurstof op dan zes hectare bos.
Telers kunnen kristalsuiker, opgelost in water, op tarwe sproeien als het gewas de kop gaat vormen. De tarwekorrel kan de suiker opnemen. Dit verbetert de kwaliteit van de eiwitten in de tarwe en daarmee de bakeigenschappen van tarwemeel.
Driekwart van de suikerbiet is water. Dit komt vrij tijdens de suikerproductie. Gezuiverd is dit prima gietwater voor de glastuinbouw. De gietwaterfabriek zorgt dat het water aan de kwaliteitseisen voldoet en slaat het op. Als de regenwaterbassins bij glastuinbouwbedrijven leeg raken, pompt de gietwaterfabriek gezuiverd proceswater op en transporteert het via leidingen naar de kassen.
Met kalk kun je organische niet-suikers uit ruwsap zuiveren tijdens de suikerproductie. Hierdoor ontstaat het bijproduct kalkmeststof: een combi van calciumcarbonaat en organische bestanddelen. Bietentelers gebruiken deze kalkmeststof op hun akkers voor pH-onderhoud en structuurverbetering.
Imkers gebruiken vaak een mengsel van kristalsuiker en water om de honing te vervangen die ze uit bijenkasten vergaren. Hier halen bijen de benodigde energie uit om aan de raat te bouwen en het broed op temperatuur te houden. Suiker is het schoonste, makkelijkste te verteren voer voor een bij.Tijdens de winter zitten de bijen op elkaar om de korf warm te houden. Om de korf warm te kunnen houden, hebben ze energie nodig. Dit krijgen ze door suikerdeeg te eten - een mengsel van poedersuiker, glucosestroop en water.
Kalk zuivert organische niet-suikers uit ruwsap. Uit dit zuiveringsproces ontstaat een mengsel van koolzure kalk en organische stoffen: een kalkmeststof. Champignontelers gebruiken dit in de dekaarde. Het houdt de toplaag langer en constanter vochtig en stimuleert de vorming van nieuwe champignons.
Bij het rooien van de bieten blijft het blad achter op het land. Dit fungeert als groenbemester. Het blad levert o.a. stikstof, fosfaat en organische stofvoorziening terug aan de bodem. Dit komt de bodemvruchtbaarheid ten goede voor vervolggewassen
Fabrikanten van likeuren en mixdrankjes voegen vloeibare suiker toe. Niet alleen voor de zoete smaak, maar ook om de smaak van de ingrediënten te versterken en beter tot hun recht te laten komen. Ook geeft suiker de dranken een voller mondgevoel.
Kook suikerbietensap, dik het in en voilà: een stroop tussen zoet, lichtbitter en friszuur in. In dit ongeraffineerde suikerbietensap zitten alle mineralen die ook in de biet zitten, onder meer ijzer. Meng het met stroop van appels voor een typisch rinse appelstroop (30 procent appel, 70 procent suikerbiet).
Een appelflap is niet af zonder decoratie van grove kristalsuiker aan de buitenkant. Ook in de vulling met appels en rozijnen zit suiker, om de zure smaak van appels wat te verzoeten.
Chocolate bars bestaan vaak uit een omhulling van chocolade, met een vulling van bijvoorbeeld nougat, noten, caramel. In de chocolade zit suiker als smaakmaker. De stropen geven de vulling zijn aangename zachte structuur en een langere houdbaarheid.
Brood blijft langer vers dankzij bietenvezels uit pulp. Bietenpulp is een natuurlijke broodverbeteraar, waarmee brood langer vocht vasthoudt. Het verrijkt brood met vezels. Ook verlaagt bietenpulp de hoeveelheid koolhydraten, oftewel, het brood bevat minder calorieën. Op een onopvallende manier, want de pulp is neutraal van kleur en smaak. En glutenvrij.
Donkerbruine brownies danken hun kleur niet alleen aan de chocolade, maar ook aan de donkere basterdsuiker. Ook de volle smaak van brownies en de typische textuur (smeuïg van binnen en knapperig van buiten) is te danken aan basterdsuiker.
Een bijzondere lekkernij zijn gesponnen suikerdraden op een stokje: suikerspin. De draden ontstaan uit warme, gesmolten suiker. In een speciale centrifuge vormt de suiker zich tot draden, die vervolgens om een stokje gedraaid worden.
Suikerderivaten zoals glucose en fructose worden gebruikt om mueslirepen bij elkaar te houden en een zoete smaak te geven. Ze hebben een neutrale kleur en zoete smaak en versterken de smaak en kauwbaarheid van de gezonde graaningrediënten. Glucose en fructose bevatten evenveel calorieën als suiker. Het aantal calorieën kan worden verminderd door andere suikerderivaten te gebruiken, zoals allulose en arabinose.
Tijdens twee stappen in het productieproces voegen champagnehuizen een zogenoemde ‘liqueur de tirage’ toe aan stille wijn. Dit is een mengsel van suiker, gist en wijn, dat zorgt voor een tweede vergisting in de fles (die zorgt voor de bubbels). Gist zet suiker om in alcohol en koolzuur.
Gemalen